W dniu 28 marca 2020 roku wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Energii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, które zastępuje dotychczas obowiązujące rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych.

Uzasadnieniem do podjęcia prac nad nowym rozporządzeniem były postulaty branży energetycznej podkreślające przede wszystkim konieczność dostosowania przepisów bhp do realiów wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych w zakresie kwalifikacji osób wykonujących te prace.

Przepisy nowego rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach energetycznych:

1. w podziemnych zakładach górniczych w zakresie uregulowanym ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku „Prawo geologiczne i górnicze”,
2. w obiektach jądrowych w zakresie regulowanym ustawą z dnia 29 listopada 2000 roku „Prawo atomowe”
3. powszechnego użytku w zakresie ich obsługi,
4. związanych z ruchem drogowym w zakresie uregulowanym ustawą z dnia 20 czerwca 1997 roku „Prawo o ruchu drogowym”,
5. związanych z żeglugą śródlądową i morską w zakresie uregulowanym ustawą z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej oraz ustawą z dnia 18 września 2001 r. „Kodeks morski”.

Nowe przepisy określają wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy do prac eksploatacyjnych przy urządzeniach cieplnych, gazowych i elektroenergetycznych.

§2. 1) urządzenia energetyczne – urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii

Ustawodawca wprowadzając nowe rozporządzenie ujednolicił definicje pojęć używanych w energetyce, funkcje osób i zadania w obszarze organizacji prac jak i w sferze eksploatacji urządzeń energetycznych.

Jedną ze istotnych zmian jakie ustawodawca wprowadził jest wydzielenie prac eksploatacyjnych oraz prac pomocniczych przy urządzeniach elektroenergetycznych do wykonywania, których nie jest wymagane posiadanie kwalifikacji.

§2. 3) prace eksploatacyjne – prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych z zachowaniem zasad bezpieczeństwa
i wymagań ochrony środowiska w zakresie:

1. obsługi, mające wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń energetycznych,
2. konserwacji, związane z zabezpieczeniem i utrzymaniem wymaganego stanu technicznego urządzeń energetycznych,
3. remontów urządzeń energetycznych związanych z usuwaniem usterek i awarii, w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego,
4. montażu, niezbędne do instalowania i przyłączania urządzeń energetycznych,
5. kontrolno-pomiarowym, niezbędne do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeń energetycznych.

§2. 4) prace pomocnicze przy urządzeniach energetycznych – prace niebędące pracami eksploatacyjnymi, do których zalicza się w szczególności prace: budowlane, malarskie, porządkowe, pielęgnacyjne, transportowe oraz związane z obsługą sprzętu zmechanizowanego;

Dodano również definicje określające rolę i zadania osób funkcyjnych w strukturze organizacji bezpiecznej pracy:

1. poleceniodawcy,
2. koordynującego,
3. dopuszczającego,
4. kierującego zespołem.

Osoby te mają decydujący wpływ na organizację bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych.

Instrukcje eksploatacji przy urządzeniach elektroenergetycznych

Prace eksploatacyjne w dalszym ciągu należy prowadzić na podstawie instrukcji eksploatacji.
Instrukcje eksploatacji opracowujemy dla każdego urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych. Obowiązek, wg. zapisów nowego rozporządzenia, ten należy do pracodawcy.

Obowiązujące od marca 2020 roku instrukcje eksploracji dla urządzeń energetycznych powinny zawierać:

1. Charakterystykę urządzenia energetycznego lub urządzeń energetycznych;
2. Opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań;
3. Zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami, zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem w języku polskim;
4. Opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach normalnej pracy tego urządzenia;
5. Zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych;
6. Wymagania w zakresie eksploatacji urządzenia energetycznego oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów;
7. Wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych dla danego urządzenia energetycznego lub grupy urządzeń energetycznych;
8. Identyfikację zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego związanych z eksploatacją danego urządzenia energetycznego lub grupy urządzeń energetycznych oraz zasady postępowania pozwalające na eliminację podanych zagrożeń;
9. Organizację prowadzenia prac eksploatacyjnych;
10. Wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków ochrony, stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, zwanych dalej „środkami ochronnymi”, określone w odrębnych przepisach;
11. Wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia lub grupy urządzeń energetycznych, określone w odrębnych przepisach.

Nowością jest punkt 11 dotyczący wymagań kwalifikacyjnych personelu zajmującego się eksploatacją urządzeń energetycznych.

Aktualizując istniejące instrukcje należy zwrócić szczególną uwagę na przytoczone powyżej zmiany definicji, funkcje poszczególnych osób biorących udział w eksploatacji urządzeń energetycznych ale również na zmiany organizacji prac eksploatacyjnych, wykazu prac pomocniczych, kwalifikacji prac przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego.

Podsumowanie

Artykuł pokrótce przybliża zmiany w zakresie instrukcji eksploatacji urządzeń energetycznych jakie będą obowiązywać od 26 marca 2020 roku. Szczegółowy zakres zmian jest określony w rozporządzeniu. 
Zmiany w min zawarte w szerszym i bardziej szczegółowym zakresie pozwolą na odpowiednią organizację prac przy urządzenia energetycznych, dobór osób wykonujących prace pod kątem liczebności i kwalifikacji, zapewnienie odpowiedniego nadzoru, przygotowaniem i udostępnieniem miejsca pracy.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Energii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz.U. 2019 poz. 1830).
2.  Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych(Dz. U. 2013 poz. 492).

• bezpieczeństwo
• eksploatacja
• instrukcje