Instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznej – dlaczego powinniśmy ją mieć?
Poprzedni rok 2020 kolejny raz odnotował wzrost branży fotowoltaicznej, szczególnie w segmencie mikroinstalacji.
Ilość zainstalowanych mikroinstalacji fotowoltaicznych przekroczyła łącznie na terenie kraju około 321 tysięcy o łącznej mocy aż 2,15 GW natomiast prawie 399 MWp zostało zainstalowanych instalacji fotowoltaicznych o mocy ponad 50 kW.
To ponad trzykrotnie więcej niż w roku 2019. (raport Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej).
Jak widać fotowoltaika w naszym kraju rozwija się w szybkim tempie, staje się coraz tańsza i ekonomiczniejsza w eksploatacji.
Należy jednak pamiętać, że instalacja fotowoltaiczna wymaga odpowiedniej eksploatacji, która pozwoli na długą i bezawaryjną pracę oraz zwiększy rentowność inwestycji.
Jest wiele powodów, dla których powinniśmy być w posiadaniu instrukcji eksploatacji instalacji fotowoltaicznej, do najważniejszych należy zaliczyć:
- wymogi prawne
- bezpieczeństwo eksploatacji
- warunki ubezpieczenia
- spełnienie warunków gwarancji
Instalacja fotowoltaiczna to urządzenie energetyczne
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych eksploatację urządzeń energetycznych prowadzi się na podstawie instrukcji eksploatacji.
§2. 1) urządzenia energetyczne – urządzenia, instalacje i sieci, w rozumieniu przepisów prawa energetycznego, stosowane w technicznych procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw lub energii
Instrukcje eksploatacji opracowuje się dla każdego urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych.
Należy w tym miejscu wspomnieć, iż z wymogu opracowania instrukcji eksploatacji urządzenia energetycznego wyłączone są instalacje fotowoltaiczne w domach jednorodzinnych i innych budynkach mieszkalnych. Instalacje te są zdefiniowane są jako urządzenia energetyczne powszechnego użytku.
Osobą odpowiedzialna za opracowanie instrukcji eksploatacji jest pracodawca.
Bezpieczeństwo eksploatacji instalacji fotowoltaicznej
W instalacjach elektrycznych, a do nich zaliczamy instalacje systemów fotowoltaicznych, bezpieczeństwo ma podstawowe znaczenie. Instalacje fotowoltaiczne eksploatuje się zgodnie z obowiązującymi przepisami, normami oraz zasadami wiedzy technicznej. Eksploatacja powinna zapewnić bezpieczeństwo i niezawodność. Jednak mogą zaistnieć scenariusze zdarzeń lub sytuacje, które wymagają dodatkowych urządzeń zabezpieczających. Na przykład w instalacjach fotowoltaicznych, które nie są regularnie monitorowane lub w których moduły są instalowane na podłożu łatwopalnym, dachu lub izolacji.
Instalacje fotowoltaiczne są źródłem zagrożeń taki jak: możliwość pojawienia się niebezpiecznych dla człowieka napięć, powstawania łuku elektrycznego oraz ryzyka zagrożenia pożarowego.
Powstanie łuku elektrycznego jest w głównej mierze związane z poważnymi usterkami elementów instalacji fotowoltaicznej, które nie zostaną odpowiednio wcześnie zidentyfikowane i usunięte.
Ograniczenie ryzyka pożarowego obejmuje rozwiązania:
- pasywne w zakresie stosowania kabli i przewodów, wykonania połączeń, montaży poszczególnych elementów systemu fotowoltaicznego, instalacji odgromowej,
- aktywne tj. stosowanie wyłączników różnicowoprądowych, monitorowanie stanu izolacji przewodów po stronie prądu stałego, stosowanie zabezpieczeń przed iskrzeniem AFCI i AFDD
- organizacyjne: profesjonalny montaż, okresowa konserwacja instalacji fotowoltaicznej, pomiary i testy okresowe, system monitorowania
Instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznych „spina” i porządkuje kwestie wielu dokumentów związanych z instalacją fotowoltaiczną.
Oprócz elementów związanych z narażeniami, instrukcje eksploatacji porządkują kwestie organizacji pracy, określają odpowiedzialność poszczególnych osób związanych z eksploatacją oraz określają terminy przeglądów i pomiarów eksploatacyjnych.
Ochrona ubezpieczeniowa
Ubezpieczenie instalacji fotowoltaicznej to skuteczne zabezpieczenie finansowe na wypadek zniszczenia instalacji. Jest wiele czynników prowadzących do poważnych uszkodzeń:
- czynniki zewnętrzne takie jak warunki atmosferyczne, czyli: wyładowania atmosferyczne, huragan, mróz, unoszenie kry, grad, pożar
- czynniki wewnętrzne, czyli awarie mechanizmów wynikające z wadliwego działania lub niezadziałania osprzętu elektrycznego, w tym inwerterów lub urządzeń bezpieczeństwa, zwarcie, przepięcie, przetężenie, błąd projektowy, błąd eksploatacyjny, brak umiejętności, wada materiałowa lub wadliwe wykonanie
Od 1 do 3% instalacji fotowoltaicznych w okresie swoje życia ulega pożarom. W takiej sytuacji należy posiadać wszystkie dokumenty, instrukcje i protokoły z pomiarów eksploatacyjnych, a wymagane przez ubezpieczyciela. W przypadku braków można się spodziewać iż ubezpieczyciel może nie wypłacić pełnego ubezpieczenia.
Naprawa powstałych uszkodzeń zawsze wiąże się z wysokimi kosztami. Dlatego większość instalacji szczególnie w zakładach przemysłowych jest ubezpieczona.
Podstawą wypłaty odszkodowania oprócz zawarcia umowy ubezpieczenia są ogólne warunki ubezpieczenia. Ogólne warunki ubezpieczenia określają między innymi zapisy o obowiązku utrzymania mienia, które zobowiązują właściciela instalacji fotowoltaicznej do:
- przestrzegania zaleceń producenta w zakresie jego montażu, warunków eksploatacji, konserwacji, utrzymania i obsługi,
- utrzymywania instalacji w należytym stanie technicznym, niezwłocznego usuwania uszkodzeń, usterek i awarii mienia (w tym przeprowadzania jego bieżących napraw) oraz do bieżącej konserwacji.
W tym zakresie instrukcja eksploatacji reguluje prace eksploatacyjne związane konserwacją, zabezpieczeniem i utrzymaniem wymaganego sprzętu technicznego. Ponadto określa zasady remontów, usuwania usterek i awarii oraz prac kontrolno-pomiarowych. Prace kontrolno-pomiarowe są niezbędne do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych i sprawności instalacji fotowoltaicznej.
Potwierdzeniem wyżej wykonanych prac są protokoły i zapisy w dziennikach, które są podstawowym dokumentem realizacji postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia.
Co powinna zawierać instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznej?
Instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznej to dokument, który zawiera określone procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych.
Zakres przedmiotowy instrukcji eksploatacji zawarty jest rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych. Ponadto instrukcja eksploatacji obejmuje najważniejsze elementy dokumentacji techniczno-ruchowych producenta oraz przepisów i norm.
Podsumowanie
Instalacja fotowoltaiczna jest urządzeniem energetycznym, przy którym podczas jego eksploatacji w myśl zapisów prawa [1], musimy posiadać instrukcję eksploatacji.
Dobrze opracowana instrukcja zapewnia bezpieczeństwo podczas użytkowania, organizuje prace obsługi, konserwatorów, serwisantów, identyfikuje zagrożenia i określa zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.
Oprócz aspektów bezpieczeństwa i prac eksploatacyjnych instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznej może być pomocna przy postępowaniu odszkodowawczym przed zakładem ubezpieczeniowym, ponieważ instrukcja eksploatacji instalacji fotowoltaicznej organizuje i porządkuje również dokumentację niezbędne w eksploatacji instalacji.
Literatura
- Rozporządzenie Ministra Energii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz.U. 2019 poz. 1830)
- Bezpieczeństwo pożarowe instalacji PV. Wytyczne w zakresie projektowania i wykonania. SBF Polska PV.
- Ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru w instalacji PV. Fronius.
